بیماری دنبلان کاذب در پرورش قارچ دکمه ای

تمام پرورش دهندگان قارچ دکمه ای، در طی مراحل کاشت تا برداشت، با معضل بیماری های مختص قارچ روبرو می شوند. بیماری های قارچ به دو دسته تقسیم می شوند:

– بیماری هایی که در اثر اختلالات ژنتیکی و یا شرایط نامساعد محیطی پرورش قارچ دکمه ای ایجاد می شوند. مسلماً بیماری های گروه اول نسبت به گروه دوم اهمیت بیشتری دارند و خسارت رسانی آن ها بیشتر است.

– بیماری هایی که در اثر عوامل زنده وارد سالن های پرورش قارچ دکمه ای می شوند. فاکتورهای زنده ی بروز بیماری ها را از نظر نوع خسارتی که به محصول وارد می کنند، به دو دسته تقسیم می کنند:

1. برخی از عوامل زنده که تحت عنوان پاتوژن نامیده می شوند، مستقیماً به قارچ خوراکی حمله کرده و از آن برای رشد خود استفاده می کنند. این عوامل شامل قارچ های، باکتری ها و ویروس ها هستندکه به عبارتی انگل قارچ می شوند و در نهایت محصول را از بین می برند.
2. دسته دوم از عوامل زنده بیماری زا، عوامل رقیب هستند که بستر کشت و پرورش قارچ دکمه ای را از بین می برند و در واقع به طور غیر مستقیم و از طریق رقابت با قارچ بر سر منابع محیطی و محدود کردن میزان در دسترس بودن این مواد برای قارچ ها، باعث بروز خسارت به محصول می شوند. از جمله این عوامل می توان به بیماری دنبلان کاذب اشاره نمود.

در این مقاله قصد داریم به بررسی بیماری دنبلان کاذب، علائم آن و روش های کنترل این بیماری در پرورش قارچ دکمه ای بپردازیم.

دوستای عزیز برای آشنایی بیشتر با این بیماری و روش مبارزه اینجا کلیک کنید.

لینک بالا ظرف یه هفته آینده فعال میشه...

بذر قارچ دکمه ای

معمولاً به بذر اولیه تولید قارچ، اسپان نیز گفته می شود. اسپان یا اسپاون، به اندام های رویشی قارچ یا میسیلیوم ها به همراه مواد غذایی زمینه ای همراه آن گفته می شود. امروزه برای تولید و پرورش قارچ دکمه ای از تلقیح دانه های استریل شده غلات با میسیلیوم خالص تحت عنوان اسپان استفاده می کنند.

مقدمه

در طبیعت قارچ ها برای تکثیر و بقای نسل خود از اسپورها و یا میسیلیوم ها استفاده می کنند ولی از آنجایی که اسپورها بسیار کوچک هستند لذا استفاده از اسپورها برای پرورش دهندگان قارچ بسیار مشکل می باشد و از طرفی تا جوانه زنی اسپورها ۸-۱۰ روز طول می کشد که در سالن های پرورش قارچ در طول این مدت کمپوست را قارچ های رقیب اشغال می کنند و جایی برای اسپور قارچ دکمه ای باقی نمی ماند.

کمپوست در پرورش قارچ دکمه ای چیست؟

کمپوست، مخلوط بقایای حیوانی و گیاهی است. دلیل لزوم وجود این دو ماده در کمپوست این است که در اثر فعالیت میکروارگانیسم ها، مواد معدنی، کربوهیدرات ها و پروتئین هایی که داخل این بقایا وجود دارد، به شکل قابل جذب برای قارچ در می آید.

 

در کنار این مواد، قارچ به لیگنین زیاد نیز نیاز دارد و برای تامین این ماده، کاه (مواد گیاهی) به این مخلوط اضافه می شود. از طرف دیگر، کاه سرشار از سلولز است که با تجزیه آن، ویتامین های مورد نیاز قارچ یه داخل مخلوط رها می شود تا قارچ بتواند از آن استفاده کند.

اهداف کمپوست سازی

– مخلوط بقایای حیوانی و کاه و کلش باعث می شود پس از تجزیه، این مواد به فرمی تبدیل می شوند که قارچ بتواند به راحتی استفاده کند در حالی که برای میکروارگانیسم های دیگر قابل استفاده نباشد.

– با انجام فرآیند تخمیر در کمپوست، سبب می شود دما تا حدی بالا برود که میکروارگانیسم های مضر و عوامل بیماری زا را از بین ببرد.

– کمپوست، محیطی را فراهم می کند که میکروارگانیسم های مفید که به رشد قارچ کمک می کند، به راحتی بتوانند رشد کنند.

۳ روش اصلی مبارزه با آفات و حشرات قارچ دکمه ای

در دوران پرورش قارچ دکمه‌ای با تهدیدات اقتصادی جبران‌پذیر و جبران‌ناپذیر زیادی روبرو می‌شویم. یکی از خطرات جبران‌پذیری که اگر به‌موقع و با تدابیر خاص چاره‌ اندیشی نشود، جبران‌ ناپذیر خواهد شد، آفات و حشرات قارچ دکمه‌ای است.

 در این مقاله سعی کرده‌ایم که تمامی روش‌های پیشگیرانه و مبارزه با آفات را واضح بیان کنیم. استفاده از آفت کش ­ها، روشی سریع برای مبارزه با آفات است ولی هزینه های زیادی دارد در مقابل روش ­های بهداشتی و رعایت اصول بهداشتی و روش­ های کنترل بیولوژیک روز به روز اهمیت بیشتری می ­یابند.

جلوگیری از ورود حشرات به سالن‌های پرورش کار سختی است و همیشه وجود حشرات در سالن‌های پرورش قارچ دکمه‌ایامری طبیعی بوده است ولی جهت جلوگیری از تکثیر و رشد آن ها رعایت اصول و نکات بهداشتی امری ضروری است.

توجیه اقتصادی پرورش قارچ دکمه ای

در جهان افراد زیادی به کشت و پرورش قارچ های خوراکی مشغول هستند و امروزه با پیشرفتی که در زمینه کشت قارچ خوراکی انجام گرفته است، میزان اشتغال در این زمینه، چندین برابر شده است.

در ایران نیز تولید قارچ در سال ۱۳۷۰ حدود ۳۰۰ تن بوده است و با همت و تلاش قارچ کاران، در سال ۱۳۹۱ به ۹۳ هزار تن رسیده است. در سال ۱۳۷۰ راندمان تولید قارچ در بستر، حدود ۵ کیلوگرم و سرانه تولید (میزان مصرف) ۰/۵ گرم بوده است که این سرانه مصرف در سال ۱۳۹۱ به ۱/۲ کیلوگرم رسیده است. بر طبق آمار فائو، در پرورش قارچ، بین ۱۹۶ کشور مستقل جهان، ما مقام هشتم را کسب نموده ایم.

روش های بسته بندی قارچ

قارچ های خوراکی کوتاه عمر هستند و عوامل مختلفی مانند لهیدگی و پوسیدگی، آبکی شدن و تغییر رنگ و بوی آن ها، سبب می شود که کیفیت قارچ به شدت کاهش یابد و درنتیجه ارزش بازار پسندی خود را از دست بدهد. بنابراین باید پس از برداشت قارچ، بلافاصله قارچ ها را به سرخانه انتقال داد تا برای فرآوری و یا بسته بندی آن ها تصمیم گیری نمود.

 اما لازم است به این نکته توجه شود که همه قارچ ها را نمی توان بسته بندی نمود تا به صورت مصرف تازه، به بازار عرضه کرد بلکه باید ابتدا قارچ ها را درجه بندی و سپس درباره نحوه عرضه آن به بازار تصمیم گیری نمود.

۱- درجه بندی قارچ های دکمه ای

قارچ های دکمه ای را به سه درجه رتبه بندی می کنند:

۱-۱- قارچ های دکمه ای کوچک

۲-۱- قارچ های دارای غشا

۳-۱- قارچ های بالغ با کلاهک باز

حشرات قارچ دکمه ای

همه ی پرورش دهندگان قارچ دکمه ای با مشکل آفات روبرو هستند اما نکته ی مهم این است که بتوانند این عوامل را شناسایی کنند و متوجه شوند که هرکدام از آن ها در کدام مرحله وارد واحد تولیدی پرورش قارچ می شوند. آفات معمولاً عامل انتقال بیماری‌ها هستند و خیلی سریع تکثیر می‌شوند، بنابراین شناخت دقیق نوع آفات لازم است چون روش کنترل آن بستگی به سیکل زندگی و خصوصیات رشد و نموی آن دارد.

در این مقاله صرفاً به معرفی آفات و حشرات مهم سالن های پرورش قارچ دکمه ای می پردازیم و در مقالات بعدی به روش های مبارزه با آن ها پرداخته می شود.

آفات به روش های زیر به محصول آسیب می رسانند:

• با جلوگیری از رشد میسلیوم ها در بستر رشد
• با توسعه سریع تر در بستر نسبت به میسلیوم های قارچ که رقیب برای موادغذایی بستر محسوب می شوند.
• با آسیب زدن به میسیلیوم های قارچ مثلاً تغذیه از میسیلیوم ها
• با آسیب زدن به خود قارچ ها مثلاً ایجاد تونل یا سوراخ در داخل اندام قارچ ها

 

بیماری ورتیسیلیوم قارچ دکمه ای

بیماری حباب خشک، که توسط قارچ Verticilium fungicula ایجاد می شود، یک بیماری بسیار رایج در پرورش قارچ دکمه ای است که به سرعت انتشار می یابد. پرورش دهندگان قارچ اکثراً از ابتلای محصول خود به این بیماری ترس دارند زیرا اگر ظاهر قارچ مبتلا شده به این بیماری، شبیه به بیماری لکه باکتریایی است و لذا تشخیص این دو از یکدیگر مشکل است. علائمی که این بیماری در نژادهای مختلف قارچ ایجاد می کند، متفاوت است اما باید توجه داشت که این بیماری فقط از طریق اسپور انتقال می یابد. ورتیسیلیوم معمولاً بر روی قارچ های Agaricus bitorquis ایجاد نمی شود اما شیوع آن در گونه Agaricus bisporus متداول بوده و می تواند سبب کاهش شدید محصول شود.

علائم ظاهری بیماری

علائم ظاهری که این بیماری در قارچ دکمه ای ایجاد می کند:

• درصورتی که قارچ در مرحله ته سنجاقی مورد حمله این قارچ انگل قرار گیرد، قارچ ها به شکل پیاز در می آیند یعنی ساقه از کلاهک ضخیم تر و کلفت تر خواهد شد.
• در مراحل بعد از سنجاقی شکل بودن، در اثر توقف رشد سلول های مورد حمله، ساقه خمیده و کج می شود.
• نوارهایی از بافت سطحی قسمت هایی که رشدشان متوقف شده است، پوسته پوسته می شوند.
• اگر کلاهک مورد حمله قرار گیرد، کلاهک لب خرگوشی پیدا می کند.
• قارچ های مورد حمله، متمایل به سبز شده و اگر آلودگی در انتهای مراحل رشدی رخ بدهد برجستگی های کپه ای سبز رنگ بر روی کلاهک دیده می شود.
• رنگ کلاهک قهوه ای روشن شده و یا لکه های قهوه ای روشن بر روی کلاهک معروف به لکه ورتیسیلیوم دیده می شود.
• اگر آلودگی شدید شود، کلاهک ترک دار می شود.

دلایل افزایش غیر معمول پین زایی در پرورش قارچ دکمه ای چیست؟

Mass pinning یا افزایش غیرمعمول پین زایی از عمده مشکلات مزارع تولید و پرورش قارچ دکمه ای Agaricus bisporus، تولید قارچ های ریز و با کیفیت بسیار پایین و بازار پسندی بسیار کم می باشد، خصوصاً در مزارع صنعتی پرورش قارچ دکمه ای که دارای برند تجاری می باشند، راندمان بالای تولید قارچ، به همراه کیفیت و ماندگاری محصول و در نهایت رضایتمندی مشتری از عوامل مهم تولید و پرورش قارچ خوراکی می باشد، دارا بودن دانش و تجربه کاری در کنار یکدیگر به همراه داشتن مواد اولیه با کیفیت نیز از عمده عوامل مهم تولید می باشد.

افزایش غیر معمول سطح پین زایی بر روی بستر منجر به تولید قارچ های بسیار ریز و با کیفیت بسیار پایین می شود در این حالت پین های بسیار زیاد و متعدد بر روی بستر تشکیل می شود که به علت عدم فضای مناسب جهت رشد، کلاهک هایی با سایز کوچک، کیفیت پایین، عدم ماندگاری و درنهایت باز شدن کلاهک را شامل می شود.

۷ روش فراوری قارچ دکمه ای

قارچ دکمه ای به سه درجه تقسیم بندی می شود:

• قارچ های دکمه ای کوچک
• قارچ های دارای غشا
• قارچ های بالغ دارای کلاهک باز

قارچ های دکمه ای کوچک و قارچ های دارای غشا را می توان به صورت تازه فروخت ولی قارچ های دارای کلاهک باز را معمولاً به صورت کنسرو شده در می آورند. معمولاً برداشت قارچ های کوچک نیاز به هزینه ی بیشتری هم دارد و گران تر هم به فروش می رسد در حالی که قارچ های بزرگ تر نیاز به زمان کمی برای برداشت دارند و هزینه ی کمتری هم دارند.

فراوری قارچ چیست؟

هدف از نگهداری قارچ این است که بتوان ارزش غذایی قارچ را برای مدت طولانی تری حفظ کرد. معمولاً مواد غذایی تازه طعم، بو و ارزش غذایی بالاتری نسبت به موادغذایی نگهداری شده دارند. به روش‌های نگهداری قارچ در بلند مدت، فراوری قارچ می‌گویند.

انتخاب روش نگهداری معمولاً بسته به تقاضای بازار و منابع موجود می ­باشد، علاوه بر این هنگامی که بخشی از محصول به صورت تازه فروخته می شود نیاز است که از روش های دیگری برای نگهداری بقیه­ ی قارچ ها استفاده کنیم. گاهی شرایط بازار و تولید قارچ به صورتی است که ما مجبور به انجام فراوری هستیم در غیر این صورت خسارت‌های اقتصادی، قابل جبران نخواهد بود. روش‌های مختلفی جهت تبدیل و فراوری قارچ وجود دارد.